Мушынская Таццяна

Таццяна Мушынская - пісьменніца, журналістка, тэатральны крытык. Піша на беларускай і рускай мовах. Лаўрэат прэміі рэспубліканскіх часопісаў "Беларусь", "Маладосць". Аўтар 20 выдадзеных кніг (паэзія, проза, творы для дзяцей, тэатральная крытыка). У 1997 г. па стыпендыі Інстытута польскай культуры ў Парыжы стажыравалася ў Польшчы (у Варшаве і Кракаве) як балетны крытык і лібрэтыст. Уладальнік дыплома "За пашырэнне ведаў пра тэатр Беларусі" Камісіі Рэспублікі Беларусь па справах UNESCO (2008). Лаўрэат Нацыянальнай музычнай прэміі ў намінацыі “лепшы журналіст (музычны крытык)” (2013). Двойчы з’яўлялася сябрам журы Нацыянальнай тэатральнай прэміі Рэспублікі Беларусь.

Нарадзілася ў Мінску, 26 чэрвеня 1958 г. Скончыла СШ № 93 г. Мінска ў 1975-м з залатым медалём. У той жа год паступіла на факультэт журналістыкі БДУ. У школьныя і студэнцкія гады займалася ў музычнай школе, Школе юных філосафаў пры Інстытуце філасофіі Акадэміі навук, народнай студыі класічнага танца Палаца культуры прафсаюзаў (мастацкі кіраўнік – нар. арт. Беларусі, балерына А.Нікалаева). Друкавацца пачала ў 1975-м. У 1976-м "ЛіМ" надрукаваў маю першую балетную рэцэнзію. У студэнцкія гады супрацоўнічала з газетамі “Знамя юности”, “Чырвоная змена”, часопісам “Маладосць”. Пасля БДУ працавала ў штотыднёвіку “ЛіМ” рэдактарам аддзела выяўленчага мастацтва, пазней рэдактарам і загадчыкам аддзела культуры. З 1991-га па 2022-ы з’яўлялася рэдактарам аддзела музыкі часопіса “Мастацтва”.

Як журналістка і тэатральны крытык друкавалася ў часопісах “Мастацтва”, “Маладосць”, “Полымя”, “Нёман”, “Беларусь”, “Беларуская думка”, “Роднае слова” (“Беларуская мова і літаратура ў школе”), “Тэатральная Беларусь”; у штотыднёвіках “ЛіМ” і “Культура”. Выступала ў замежных выданнях – польскіх (“Borussia”), украінскіх (літаратурна-мастацкі зборнік “Гроно”), рускіх (часопіс “Балет”, “Литературная газета”, газета “Культура”, Масква). Выдала шэраг кніг, прысвечаных айчыннаму балету. Гэта манаграфія “Гармония дуэта”, прысвечаная творчасці нар. артыстаў Беларусі Л. Бржазоўскай і Ю.Траяна. Зборнік “Гаркавы смак ісціны” -- творчыя партрэты 10 салістаў нацыянальнага балета. Убачылі свет і два выданні альбома "Валянцін Елізар’еў” (тэксты па-беларуску, руску і англійску).

З 1990 г. пачала друкаваць апавяданні і казкі для дзяцей у часопісах "Вясёлка", "Бярозка", “Беларусь”, “Пралеска”, Алеся”, газеце “Дзеці і мы”. Гэтыя творы публікаваліся таксама ў зборніках для чытання, хрэстаматыях для сярэдняй школы. Апавяданні, казкі і вершы пазней склалі зборнікі "Віця Неслух у краіне мурашоў", "Свята печанай бульбы", “Вожыкі ў футбол гуляюць”, “Хто ў лесе самы смелы?”, “Мак таўклі камары”.

У 1997-м выйшла мая першая кніга прозы “Доўгае развітанне”. У канцы 90-х і на пачатку наступнага дзесяцігоддзя апавяданні і эсэ друкаваліся ў часопісах "Полымя", "Нёман", "Беларусь", "Беларуская думка", "Ave Maria", у "ЛіМе”. У новым стагоддзі выходзілі асобныя выданні, дзе ядналіся розныя празаічныя жанры, аповесці, апавяданні, абразкі, мініяцюры. Гэта кнігі “Джульета і экстрасэнс”, “Сад маіх успамінаў”, “Дыханне ранняй восені”, “Сямейны партрэт на фоне эпохі”. Паралельна надрукавала ў часопісах шэраг дакументальных аповесцяў.

Зборнікі вершаў, адрасаваныя дарослай і дзіцячай аўтодырыям ("Я вандрую ў стагоддзях", "Рабро Адама", "Калі тата – Дзед Мароз" і інш.), мелі неспадзяваны вынік. За апошнія 15 гадоў на мае вершы напісана больш за 200 музычных твораў. Прычым, толькі прафесійнымі кампазітарамі. Сярод іх народныя артысты Беларусі С.Картэс, А.Мдывані, Э.Зарыцкі, кампазітары Э.Андрэенка, А.Безенсон, С.Бугасаў, Д.Даўгалёў, Г.Кароткіна, В.Кажухар, В.Карэтнікаў, М.Марозава, Э.Наско, Ю.Раманцова, У.Саўчык, А.Хадоска. Сачыненні належаць да розных жанраў -- рамансы і вакальныя цыклы, песні для дзяцей і дарослых, хары і харавыя цыклы. У Мінску, у Вялікім і Малым залах Белдзяржфілармоніі, а таксама ў камернай зале Тэатры оперы і балета прайшло восем маіх аўтарскіх вечарын як паэтэсы.

Шэраг вечарын быў сумесны з Нацыянальным тэатрам оперы. Спіс артыстаў акадэмічнага жанру, якія спявалі творы на мае вершы, прадстаўнічы. Гэта народныя артысткі Беларусі Н.Руднева, А.Масквіна, У.Громаў, засл. артысты РБ А.Волкава, Т.Глаголева, А.Мельнікаў, В.Скорабагатаў, Т.Траццяк, лаўрэаты і дыпламанты міжнар. і нац. конкурсаў Н.Акініна, Т.Гаўрылава, А.Жукаў, І.Журко, С.Лазарэвіч, Э.Мартынюк, В.Мінгалёў, Э.Рыжановіч, І.Русіноўская і А.Сіняўская, Т.Цівунова.

Сярод значных па сэнсу і форму музычных твораў, напісаных на мае словы, -- вакальна-сімфанічная паэма "Кахаю..." (у 9 частках) для хору, салістаў, ударных і фартэпіяна (музыка А. Атрашкевіч). А таксама музычны перформанс "Мора" (музыка Г.Кароткінай). Музычныя сцэны для хору, салістаў, аргана, ударных і фартэпіяна “На прыступках Калізея”, “Вечны горад”, “Міражы Венецыі” (музыка А. Безенсон). Камічную кантату “Рэпетыцыя хору” стварыў кампазітар А.Хадоска.

Думаю, цікавасць да сцэнічных жанраў не з’явілася б, калі б пэўны час не займалася драматургіяй. Яшчэ ў 2001-м напісаная п’еса “На крыжавых пуцінах” ("Паўліна Мядзёлка"), прысвечаная гісторыі ўзаемаадносін Я.Купалы і П.Мядзёлкі. Найбольш арыгінальнай сваёй п’есай лічу фантасмагарычную камедыю "Чалавек, які купляе час". У перакладзе на рус. мову надрукавана ў часопісе "Немига литературная" (2004). Па-беларуску пад назвай "Купляю час!" у дадатку да газеты "Культура" (2007).

Пазней узніклі п'есы для дзіцячага тэатра: "Калі прыляцелі іншапланецяне", фантастычная казка ў 2-х дзеях; "Падарожжа ў краіну мурашоў", экалагічная казка ў 1-й дзеі; казка-мюзікл "Прыгоды парсючка Лычыка", “Прыгоды маленькага фантазёра”. П’есы для дзяцей апублікаваныя ў “Куфары-радца”, дадатку да штотыднёвіка “Культура”. Казка "Калі прыляцелі іншапланецяне" адзначана ў 2009 г. заахвочвальным дыпломам Рэспубл. конкурсу п’ес для дзяцей і падлеткаў “Планета дзяцінства”, які ладзіўся Міністэрствам культуры РБ. У 2007-м па маім сцэнарыі быў зняты кароткаметражны дакументальны фільм “А калі я не вырасту?” Ён – адзін з пераможцаў Міжнароднага фестывалю фільмаў-казак “Раскажы мне, воблака…”, прысвечаных пераадоленню Чарнобыльскай катастрофы (старшыня журы французскі рэжысёр А.Флешэр). "Падарожжа ў краіну мурашоў" зрабілася асновай спектакля, увасобленага на Беларускім радыё (2018).

Цікавым жанрам, які спалучае ў сабе літаратуру, музыку і тэатр, з’яўляюцца балетныя і оперныя лібрэта. Вынікам майго супрацоўніцтва як лібрэтысткі з кампазітарам М.Марозавай стала опера для дзяцей і дарослых “Доктар Айбаліт” (паводле казак К.Чукоўскага), пастаўленая ў Вялікім тэатры Беларусі (2015). Спектакль з поспехам ішоў на сцэне пяць сезонаў. Некалькі маіх лібрэта ўвасоблены ў музыцы вядомымі айчыннымі кампазітарамі (сярод іх А.Мдывані, А.Хадоска, В.Карэтнікаў), але пакуль партытуры чакаюць свайго сцэнічнага ўвасаблення.

Беларускае тэлебачанне зрабіла некалькі манаграфічных перадач пра маю творчасць як паэтэсы – "Партрэт у інтэр'еры" (СТБ, 2003), "Плошча мастацтваў. Творчы вечар Таццяны Мушынскай" (ЛАД, 2004), "Плошча мастацтваў. Паэма "Кахаю..." (ЛАД, 2005), “Проста перадача з Аляксандрам Дамарацкім” (ЛАД, 2008). Дастаткова часта запрашае мяне ў свой эфір і Беларускае радыё.