Падзелы Рэчы Паспалітай і пераход архіваў Вялікага Княства Літоўскага ў склад установаў Расейскай імпэрыі правялі рэзкую мяжу паміж іх мінулым станам і новым. Яны апынуліся пад уладай Расеі незадоўга да ўтварэньня міністэрстваў, пад кіраўніцтвам якіх усе архівы імпэрыі прыходзілі «ў запусьценьне», калі пагібель, сьвядомае зьнішчэньне, етрата й пашкоджаньне дакумантаў, што да таго адбываліся толькі спарадычна, падчас усенародных няшчасьц... Болей »

На карце, апублікаванай у сваёй кнізе, летувіскі гісторык Норбэрт Велюс зямлю Аўкштоту зьмясьціў на ўсход ад ракі Сьвятой і на поўнач ад Вяльлі. На тэрыторыі гэтай Аўкштоты летувіскага дасьледніка апынуліся і возера Нарач, і Браслаўскія азёры. Гістарычную ж Літву Н. Велюс разьядноўвае на Жамойць і ўласна Літву, якую традыцыйна атаясамлівае з гэтай «Аўкштотай». Гэта зноў змушае спыніцца на праблеме, дзе, нарэшце, знаходзілася ... Болей »

Княжы знак "Сокала". Гэты герб вядомы на Беларусі і Літве пад назвай «Калоны», «Стаўпы». Ен быў родавым гербам Гедыміна і ўсіх ягоных нашчадкаў. Да гэтага ж герба належаў, на думку даследнікаў, князь Міндоўг — стваральнік Вялікага Княства Літоўскага са сталіцай у Наваградку. Менавіта пад сцягамі з такім гербам, як сведчыць «Хроніка» Яна Длугаша, падчас славутай Грунвальдскай бітвы змагаліся з крыжакамі 10 харугваў з тых 40, што вы... Болей »

Пад знакам генацыду. XX стагодзьдзе сталася для Беларусі стагодзьдзем генацыду. Ен доўжыцца ад Першай сусьветнай вайны праз рэвалюцыі і грамадзянскую, праз калектывізацыю, сталінскі тэрор, Другую сусьветную, з дадаткам ахвяраў савецка-фінскай да чарнобыльскай катастрофы і сёньняшняй галечы, якая ўжо зьвяла натуральны прырост насел ьніцтва да нуля. Зь пералічанага найбольшыя страты народ Беларусі меў у гады Другой сусьветнай вайны. Нівод... Болей »

Шаноўныя Чытачы! З гэтага нумара «Спадчына» будзе прыходзіць да вас павялічаным да 16 аркушаў аб'ёмам. Доўгачаканая «мажнасьць» выданьня адлюстроўвае як чытацкую патрэбу ў спажываньні духоўных здабыткаў папярэдніх пакаленьняў, так і дзяржаўную матар'яльную фундацыю праграмы Адраджэньня і культурнага будаўніцтва. Шлях да ёмістага нацыянальнага часопіса гістарычна-культуралягічнага зьместу ня быў кароткі. Чытачы сталага веку памятаюць пер... Болей »

Старажытнаэўрапейцы. Старажытнаэўрапейская моўная супольнасьць — гістарычная рэальнасьць. Найцікавым дасягненьнем інда-эўрапеістыкі сярэдзіны XX ст. ёсьць адкрыцьцё і апісаньне этнамоўнай супольнасьці старажытнаэўрапейцаў, што існавала ў глыбокай мінуў-шчыне. Як ведама, да індаэўрапейскае моўнае сям'і належаць германскія, італійскія (раманскія), славянскія, балцкія, кельцкія, індаіранскія, грэцкая, армянская ды албанская мовы, а таксама... Болей »

Наваградскія гербы. Да найранейшых крыніцаў, дзе зафіксаваныя звесткі пра наваградскія гербы, належыць гербоўнік, складзены польскім геральдыстам XVI ст. Барташам Папроцкім. У ім гаворыцца, што «ваяводства Наваградскае ўжывае за герб анёла чорнага ў полі чы'рвоным, горад Наваградак ужывае за герб Пагоню, пры якой ёсць Замак». Даты зацверджання гэтых гербаў не згадваюцца. Але можна думаць, што ваяводскі герб (з анёлам) быў прыняты ў 1507... Болей »

Народнае песеннае творства — фольклёр заўсёды было тым жаралом, адкуль профэсыйная музыка чэрпала матар'ял для свайго творства. Гэта надзвычай удала выказаў наш вялікі родзіч Міхал Глінка, кажучы, што «музыку стварае народ, а мы, композытары, толькі апрацовуем яе». I чым цікавей і паўней творства народу, тым больш яно выкарыстоўваецца профэсыйнымі музыкамі. Перазь Ліста й Брамса сьвет пазнаёміўся, потым палюбіў і захапіўся вугорска-цыга... Болей »

У 1992 г. упершыню на Беларусі шырока сьвяткаваліся ўгодкі Слуцкага паўстаньня 1920 г., пра якое савепкія гісторыкі амаль і не ўспаміналі. Нават у 3-м томе пяцітомнай «Гісторыі Беларускай ССР» няма ніводнай згадкі пра паўстаньне. Толькі ў асобных спэцыяльных навуковых працах, у тым ліку ў кароткіх артыкулах Беларускай Савецкай Энцыкляпэдыі, гэтае паўстаньне ўпаміналася. Аднак і гэтыя працы былі аднабаковыя, бэз уліку публікацыяў мэмуара... Болей »

Мандат БНР (Пётра Крэчэўскі) Даклад чытаны ў Беларускім Студэнскім Клюбе ў Празе. Усебеларускі Кангрэс 1917 г., у ліку каля 2000 дэлегатаў Іменем Беларускага Сувэрэннага Народу, абвесьціў рэспубліканскі лад на тэрыторыі этнографічнае Беларусі. Працы сваей Зьезд да канца не давёў і бьгў разогнаны рукамі насільнікаў — Маскоўскіх бальшавікоў. Кангрэс быў разогнаны аружнай сілай, а беларуская тэрыторыя акунавана Маскоўцамі. Давясьці справу ... Болей »